Kimya

MADDE NEDİR?

Madde Nedir1: Madde kütlesi, hacmi ve eylemsizliği olan her şey madde denir.

MADDELERİN FİZİKSEL HALLERİ

1.KATI: Maddelerin belli şekle ve ağırlığa sahip olmasıdır.Dışarıdan bir etki olmadıkça katı maddelerin şekli ve hacmi değişmez.

   Taş, tuğla, tahta, silgi, kaşık, çatal, kitap, masa, televizyon gibi madde ve cisimler katı maddelerdendir.
 

Katı maddeyi oluşturan atom ve moleküller arası boşluk yok denecek kadar azdır. Atom ve moleküller arasında bir düzenlilik vardır.Atomlar titreşim hareketi yaparlar.Maddenin en düzenli halidir.

 

2.SIVI: Sıvı maddelerin hacim ve yoğunlukları vardır. Ama şekillerini bulundukları yer veya kaplar belirler.Ancak ısı etkisiyle hacimleri değişebilir. Sıvı maddeler akışkanlık özelliğine sahiptir.

Sıvı olmadıkları halde sıvı gibi akan maddelerde vardır.

Toz şeker, tuz un, toz deterjan, ince kum gibi maddeler konuldukları kabın şeklini alırlar. Bir kaptan başka bir kaba sıvı gibi aktarıla bilirler.

 Bu tür maddelerin sıvı gibi görünmelerinin nedeni çok küçük taneciklerden oluşmalarıdır.
 

3.GAZ: Gazların da şekli yoktur ama hacimleri vardır.Ağırlığı ve hacimleri bulundukları yerin sıcaklık ve basıncına göre değişir.Soluduğumuz hava, yakıt olarak kullandığımız doğal gaz ve likit petrol gazı ( LPG), kolonyanın, parfümün, soğanın kokusu, su buharı gaz halindeki maddelerdendir. Gaz maddelerin belirli bir hacmi yoktur. Gaz maddeler bulundukları kabı ve ortamı tamamen doldururlar.

Diğer bir özelliği de sıkıştırıla bilmeleridir. Örneğin araba lastiklerinin, topların içinde sıkıştırılmış hava bulunmaktır.

Makas, cetvel, silgi, kalem, kalem tıraş katı maddelerdir.
Su, sıvı yağ , sirke, süt sıvı maddedir.hava gaz maddelerden oluşmuş bir karışımdır.
Şeker, tuz ve çay gibi maddeler sıvı maddeler gibi akışkandırlar.

KATI, SIVI, MADDELERİN ÖZELLİKLERİ

MADDE HAL DEĞİŞİMİ
 

Maddenin bu genel 3 hali , birbirine dönüşebilir.

• Katı, ısı alarak sıvı hale geçer. Bu olaya erime denir.
• Katı, ısı alarak gaz hale geçer. Bu olaya süblimleşme denir.
• Sıvı, ısı alarak gaz hale geçer. Bu olaya kaynama , buharlaşma denir.
• Gaz, ısı vererek sıvı hale geçer. Bu olaya yoğunlaşma denir.
• Gaz, ısı vererek katı hale geçer. Bu olaya depozisyon (kırağılaşma, desüblimleşme) denir.
• Sıvı, ısı vererek katı hale geçer. Bu olaya donma denir.

Erime;  Bir maddenin ısı alarak sıvı hale geçmesine denir.

    Fiziksel olan bu olayın meydana geldiği sıcaklığa erime sıcaklığı denir. Erime, donmanın tersi olarak da ifade edilebilir. Erime sıcaklığı katı maddelerde ayırt edici bir özelliktir. Erime sıcaklığı maddeden maddeye değişmektedir. Basınca ve saflığa bağlı olarak değişir. Saf maddelerin erime ve donma sıcaklıkları eşittir. Saf maddelerde erime olayı gercekleşirken sıcaklık sabittir, aynı zamanda ısı artışı devam etmektedir ve bu ısı artışı katı madde tamamen eriyene kadar devam eder. Sonrasında tamamen eriyen maddenin ısı ve sıcaklık artışı bir sonraki hal değişimine kadar sürekli artar.

Süblimleşme;

Katı maddelerin ısıtılınca, ara bir hal olan sıvı hâle geçmeden doğrudan gaz hâle geçmesine süblimleşme denir ve endotermik faz değişimidir. Faz diyagramındaki üçlü noktanın altında gerçekleşir.

       Normal Basınç altında çoğu kimyasal bileşikler ve elementler değişik sıcaklıklarda üç farklı özellik gösterirler. Bu durumlarda katı halden gaz hale geçiş için ara bir hal olan sıvı hal gereklidir. Burada bahsedilen basınç maddenin kısmi basıncıdır, tüm sistemin basıncı (atmosfer basıncını vs. kapsar) değildir. Gereken buharlaşma basıncına belli bir sıcaklıkta sahip olan bütün katılar genellikle süblimleşebilir. Karbon, arsenik gibi bazı maddelerin üçlü noktalarının yuksek olması dolayısıyla süblimleşmesi, eriyip buharlaşmasından daha kolaydır.

Süblimleşme endotermik bir hal değişimi olduğundan dışarıdan enerji absorbe eder. Süblimleşme entalpisi, füzyon entalpisi ve buharlaşma entalpisinin toplamı olarak hesaplanabilir.

Kaynama; Sıvının buhar basıncının dış basınca eşit olduğunda, sıvının her yerinden gaz kabarcıklarının çıkması. Saf maddelerin kaynama noktası sabittir. Kaynama süresi boyunca sıcaklık değişmez. Sıvı bir maddenin içinde katınn bir madde çözünmüşse karışımının kaynama noktası yüksektir. Çözünen madde miktarı arttıkça kaynama noktası yükselir. Kaynama süresince sıcaklık sabit değildir. Aynı ortamda bütün sıvıların kaynama anındaki buhar basınçları eşittir.Maddenin cinsine, saflığına ve ortamın basıncına bağlıdır.

Yoğunlaşma; 

      Bir gaz ya da buharın soğutulduğu ya da sıkıştırıldığı zaman sıvı ya da katı hale dönüşmesidir. Yoğunlaşma buharlaşmanın tersidir. Bir gaz yoğunlaştığı zaman iki önemli değişiklik olur. Birincisi, bu yoğunlaşma sonucunda ortaya çıkan sıvının hacmi gazın hacminden çok daha küçüktür. İkincisi, gene bu yoğunlaşma sırasında ısı açığa çıkar.

Depozisyon;   

Kırağılaşma gazların katılara dönüşmesidir. Kırağılaşmanın tersine ise süblimleşme denir.

Kırağılaşmanın bir örneği ise, donma sıcaklığı altındaki havada, su buharının öncelikle sıvı hale gelmeden doğrudan buz haline geçmesi işlemidir. Kar ve don bulutlarda böyle oluşur.

Fiziksel Kırağılaşmanın bir diğer örneği de fiziksel buhar kırağılaşmasının yapay işlemidir. Çeşitli malzemelerin ince filmlerini çeşitli yüzeylerde biriktirmekte kullanılır. 

Donma;

Bir maddenin sıvı halden katı hale geçmesine denir. Donmanın meydana geldiği sıcaklığa da donma sıcaklığı denir. Donma, erimenin tersi olarak da ifade edilebilir. Örneğin, su 0 derecede donar.

Donma olayı cisimlerin hacimlerinde de bir değişmeye neden olur. Donan cisimlerin hacmi genellikle küçülür. Bizmut, antimon ve su ise donma sırasında genleşirler ve hacimleri büyür. Kışın soğuk havalarda su borularının, otomobil radyatörlerinin, testilerin çatlamasının nedeni, suyun donarken hacminin büyümesidir.

Donma noktası, cismin saf olması ile ilgili olduğu gibi, basınç ile de ilgilidir. Su gibi donma sırasında genleşen cisimlerin üzerindeki basınç artarsa donma noktası düşer. Tersine, donma sırasında hacmi küçülen cisimlerin üzerindeki basınç artarsa donma noktası yükselir.

Genel Resim;